Karma – prawo przyczyny i skutku
Karma jest zasadą wierzeń starożytnych systemów filozoficznych i religijnych w tym głównie hinduizmu i buddyzmu, przy czym jej interpretacja jest w nich nieco inna. W hinduizmie uważa się, że karma determinuje życie człowieka, czyli że jest mu z góry narzucony pewien schemat – przeznaczenie pochodzące od siły wyższej. Według tego systemu wierzeń zadaniem człowieka jest zmierzenie się ze swym losem, a jego dobre i złe uczynki będą miały wpływ na dalsze życie i inkarnację, czyli przyszłe wcielenie. Dla wyznawców hinduizmu karma jest też często rodzajem decyzji, reakcją na koleje losu, przez którą tworzą oni swoją dobrą przyszłość lub ściągają na siebie zły los, czyli karę. Buddyzm przejął pojęcie karmy z hinduizmu, lecz nieco inaczej interpretuje jej zasadę. Uznaje on nadrzędność jednostki ludzkiej w tworzeniu swojej kamy a czynnik siły wyższej ma tu jedynie charakter wspierający. To człowiek determinuje swe dalsze życie poprze swe uczynki, ale także myśli i emocje. To właśnie te myśli i emocje są jednymi z czynników charakteryzujących buddyjskie pojęcie karmy. Według tej zasady człowiek stanowi jedność w duchu oraz ciele i w tej jedności ponosi odpowiedzialność za wszelkie swe działania jak i myśli, tworząc swoje przyszłe doświadczenia. Tu pojawia się również idea przyczynowości silnie powiązana z pojęciem karmy, według której wszystkie zdarzenia i działania w życiu jednostki prowadzą ją do osiągnięcia określonego celu i mogą wynikać zarówno z czynów i myśli człowieka, a więc mogą odbywać się na poziomie mniej lub bardziej świadomym.
W religiach chrześcijańskich bezpośrednio nie istnieje pojęcie karmy, ale chrześcijanie również wierzą w prawdy dobra i zła, oraz ich naturalne konsekwencje w postaci nagrody lub kary, czyli piekło lub niebo. Podobnie jak w hinduizmie, na ludzki los ma wpływ czynnik wyższy, czyli Bóg Sędzia, który z jednej strony jest energią łączącą w sobie miłosierdzie i współczucie a z drugiej strony wymierza człowiekowi zasłużoną karę za niegodziwe czyny, jak i również złe uczynki popełnione w myślach. O ile w hinduizmie i buddyzmie człowiek ma szansę pracowania nad swoją karmą w następnych wcieleniach, co łączy się z wiarą w zjawisko reinkarnacji, o tyle chrześcijanizm daje jednostce tylko jedną szansę na osiągnięcie nagrody w postaci nieba a jest nią życie zgodne z Bożymi przykazaniami i dobrymi uczynkami. Według chrześcijanizmu istotę ludzką, która wyłamie się z kanonu wiary i zejdzie na drogę zła czeka wieczne potępienie, bez możliwości odkupienia win – taką szansę ma jedynie w trakcie swojego ziemskiego istnienia, które jest tylko jedno jedyne. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę jeszcze na fakt, że dla starożytnych systemów filozoficznych i religijnych poprzez karmę i reinkarnację jednostka dążyła do rozwoju duszy – energii, poprzez karmę możliwe było wynagradzanie krzywd, korygowanie wad i dążenia doskonałości. Karma dla czyniących dobro była szansą na rozwój, możliwością wejścia na wyższy poziom świadomości i zbliżenia się do doskonałości. W tym znaczeniu karma staje się synonimem zarówno kary jak i nagrody gdyż dobrze przerobiona lekcja życia pozwalała osiągnąć wyższy poziom rozwoju, a tym samym uniknąć powtarzania złych doświadczeń i uniknięcie cierpienia.
We współczesnym świecie pojęcie karmy funkcjonuje w ideologii i filozofii Nowej Ery a jej interpretacja w tym zakresie jest bliższa filozofii buddyjskiej. W tym ujęciu karmy człowiek ma możliwość tworzenia swojej rzeczywistości, a energia wyższa – stojąca nad nim ma moc wpierania go bez osądzania, krytyki jak i aprobaty. Życie ludzkie rozumiane jest tutaj jako czas rozwoju, podejmowania decyzji i okres wzrostu duchowego, za które w pełni ponosi odpowiedzialność i konsekwencje oraz które manifestują się w jego życiu. Koncepcja ta uznaje również reinkarnację i przyczynowość.
Biorąc pod uwagę podejście opisanych systemów filozoficzno – religijnych do pojęcia karmy, można ogólnie podsumować, że jest ona pragnieniem gatunku ludzkiego do pokonania błędnego koła powtarzalności zjawisk w ich życiu poprzez pracę nad sobą. Karma nie jest ogólnym zbiorem zasad i praw moralnych tego świata, ale jest czymś o wiele subtelniejszym. Jest tym nieuchwytnym momentem, w którym człowiek podejmuje decyzję o jakości swojego życia zarówno w czynach jak i myślach. Niesie nadzieję na rozwój ducha jednostki a także optymistyczną wizję ostatecznego zwycięstwa dobra nad złem. Wiara w zasadę karmy daje człowiekowi poczucie sprawczości w własnym życiu a jednocześnie optymistyczną wizję, że wszystkie jego dobre uczynki i myśli zostaną nagrodzone. To także przestroga przed niegodziwym życiem, nieżyczliwością oraz negatywnymi myślami i emocjami, świadomym złem, które rodzi się w sercu ludzkim. W związku z tym pozostaje również wiara w uniwersalną moc sprawiedliwości, przed którą żadne występki nie zostaną ukryte. To wiara w boską, kosmiczną czy inaczej nazwaną energię tego świata, która sprawia, że wszystko pozostaje w równowadze.
